W roku 2023 Kościół Łomżyński wśród wielu wydarzeń będzie przeżywał Pierwszy Kongres Różańcowy, który trwać będzie przez dwie stacje kongresowe.
Pierwsza stacja Kongresu będzie miała miejsce w sobotę 6 maja 2023 roku w Sanktuarium bł. Stefana Wyszyńskiego w Zuzeli. Księża Dziekani w porozumieniu z proboszczami z dekanatu proszeni są o zorganizowanie przyjazdu pielgrzymów i zgłoszenie grup do ks. Dariusza Krajewskiego (nr tel. 784 402 027).
Druga stacja kongresowa odbywać się będzie we wszystkich parafiach Diecezji Łomżyńskiej we wspomnienie NMP z Fatimy 13 maja 2023 roku w czasie tradycyjnych nabożeństw majowych i procesji fatimskich. Zachęcamy, aby dzień ten był spotkaniem jedności wszystkich grup różańcowych i wspólnot istniejących w parafii. Każdy Proboszcz zadba, aby tego dnia odbyła się uroczysta Msza dziękczynna w intencji Kół Różańcowych i wszystkich wspólnot funkcjonujących w parafii. Po Mszy św. lub według miejscowego zwyczaju, powinno odbyć się uroczyste nabożeństwo różańcowe połączone z procesją fatimską.
Pierwszy Kongres Różańcowy Diecezji Łomżyńskiej jest okazją do dziękczynienia za beatyfikację założycielki Żywego Różańca Pauliny Jaricot, która pragnęła „uczynić Różaniec modlitwą wszystkich”. Jest też przygotowaniem wspólnoty diecezjalnej do obchodów 200-lecia Żywego Różańca w 2026 roku. To także dobra sposobność do ożywienia wspólnot różańcowych w parafii, do uzupełnienia istniejących i powołania nowych Kół Różańcowych, w tym Kół Różańcowych Rodziców Modlących się za Dzieci, zachęcenia i promowania modlitwy różańcowej, o której św. Jan Paweł II mówił, że jest jego „codzienną i umiłowaną modlitwą”, a po Eucharystii i sakramentach najbardziej sprawdzoną modlitwą w Kościele.
PROGRAM I KONGRESU RÓŻAŃCOWEGO DIECEZJI ŁOMŻYŃSKIEJ
Hasło: „Uczynić różaniec modlitwą wszystkich”
PIERWSZA STACJA KONGRESU
SOBOTA 6 Maja 2023 r. - Pielgrzymka Kół Żywego Różańca Diecezji Łomżyńskiej do Sanktuarium bł. Stefana Wyszyńskiego w Zuzeli.
9:30 – Rejestracja grup pielgrzymkowych
10.00 - Powitanie Pielgrzymów i przedstawienie wspólnot różańcowych
10.30 - Konferencja „Różaniec w życiu i nauczaniu bł. Stefan Wyszyńskiego
11.30 - Uroczysta Procesja Różańcowa z rozważaniami Prymasa Tysiąclecia
12.30 – Msza święta dziękczynna w intencji Kół Różańcowych i o rozwój dzieła Żywego Różańca – Biskup Janusz Stepnowski; Po komunii - Uroczyste odnowienie przyrzeczeń Członków Żywego Różańca; Pasterskie błogosławieństwo Moderatorów, Zelatorów i Członków Żywego Różańca
13.30 – Agapa
14.30 - koronka do Bożego Miłosierdzia i zakończenie I Stacji Kongresu
DRUGA STACJA KONGRESU
SOBOTA 13 maja 2023 r.- wszystkie parafie diecezji łomżyńskiej
- Msza dziękczynna w intencji Kół Różańcowych odnowienie przyrzeczeń i wpis do Parafialnej Księgi Żywego Różańca
- Uroczyste nabożeństwo różańcowe połączone z procesją fatimską.
Wydział Duszpasterstwa Ogólnego oraz Diecezjalne Duszpasterstwo LSO informuje, że w Andrzejewie 20 maja 2023 r. odbędzie się Diecezjalna Pielgrzymka Służby Liturgicznej Diecezji łomżyńskiej pod hasłem: „Do świętej przystępuję służby”. Będzie to dziękczynienie za beatyfikację bł. Kard. Stefana Wyszyńskiego. W Andrzejewie Stefan przyjął I Komunię Świętą i rozpoczął służbę przy ołtarzu jako ministrant.
Na pielgrzymkę serdecznie zapraszamy: dekanalnych duszpasterzy LSO, księży opiekunów ministrantów, ceremoniarzy, animatorów liturgicznych, lektorów i ministrantów.
Program pielgrzymki:
10:00 – Przywitanie grup i pielgrzymka do grobu mamy bł. kard. Stefana Wyszyńskiego
10:30 – finał Diecezjalnego Konkursu Służby Liturgicznej 2023
„Ministranci w Kościele. Byli, są i będą ?” - Spotkanie dla kapłanów dekanalnych duszpasterzy i opiekunów ministrantów.
„Ja – ministrant. Czy warto służyć?” – spotkanie dla posługujących w liturgii.
11:30 – krąg liturgiczny
12:00 – Eucharystia pod przewodnictwem pasterza naszej diecezji Bp. Janusza Stepnowskiego, ustanowienie nowych ceremoniarzy, zawierzenie SL Diecezji łomżyńskiej
13:00 – agapa i turniej rycerski
14:00 – rozesłanie
Zgłoszenia na pielgrzymkę prosimy nadsyłać do 10 maja na adres Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
ks. Paweł Nocko
PRZEWODNICZĄCY WYDZIAŁU DUSZPASTERSTWA OGÓLNEGO
Ks. Grzegorz Karwowski
DIECEZJALNY DUSZPASTERZ SL
Drodzy Bracia i Siostry, umiłowani Diecezjanie!
Po czterdziestodniowej drodze na Świętą Górę Paschy przeżywamy na nowo pamiątkę męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, „który jest naszą Paschą i Pokojem”. Zmartwychwstały Pan obdarowuje nas nowym życiem z wody i z Ducha Świętego. Różne przestrzenie nędzy naszej codzienności zostają unicestwione przez Jego miłość i miłosierdzie. Poranek wielkanocny i odkrycie pustego Grobu zwiastują nam pokój i nadzieję, dzięki którym możemy, „odnowieni na duchu i ciele”, cieszyć się wolnością i radością życia z Bogiem i we wspólnocie Kościoła Chrystusowego.
Święta paschalne niech będą dla Was, Bracia i Siostry, doświadczeniem pokoju, miłości i nadziei. Chrystus, nasze Życie i Zmartwychwstanie, niech błogosławi Waszym rodzinom, niech opromienia światłem swojej łaski Waszą codzienność: dom rodzinny, miejsce pracy i nauki dzieci; niech będzie siłą i nadzieją dla osób chorych i cierpiących; niech pomnaża miłość narzeczonych i małżonków; niech w mocy swego Ducha towarzyszy młodzieży i dzieciom; niech pomnaża w nas wszystkich radość i wiarę, abyśmy w Kościele, którego On jest Głową, odnajdywali zawsze źródło pokoju i miłosierdzia.
Bracia i Siostry! Na czas wielkanocnego świętowania przy stole Eucharystii, w gronie rodziny i przyjaciół, wraz z biskupem Tadeuszem z serca Wam błogosławię.
+ Janusz Stepnowski
BISKUP ŁOMŻYŃSKI
Drodzy Kapłani, Siostry i Bracia zakonni!
Drodzy Bracia i Siostry, umiłowani Diecezjanie!
Przeżywany aktualnie w Kościele w Polsce rok duszpasterski i towarzyszące mu motto: „Wierzę w Kościół Chrystusowy”, jest dla nas wszystkich okazją do pogłębienia nie tylko wiedzy na temat Kościoła, lecz także uświadomienia sobie ogromnej wartości Kościoła jako wspólnoty ochrzczonych, świeckich i duchownych, której Głową jest Jezus Chrystus. Dla każdego jest to sposobność do wyrażenia wiary w Kościół jeden, święty, powszechny i apostolski oraz uświadomienie sobie, że przez przyjęty chrzest wszyscy należymy do tej wspólnoty i każdy z nas ma w niej określone miejsce oraz powołanie, które powinniśmy wypełniać zgodnie z wolą Bożą.
Doświadczenie wspólnoty Kościoła, a przede wszystkim obecność Chrystusa w tej wspólnocie „po wszystkie dni aż do skończenia świata” (Mt 28, 20b), dla nas wierzących jest siłą w realizacji powołania do świętości w naszym codziennym życiu. Od samego początku istnienia Kościoła doświadczenie miłości Boga płynie szczególnie przez słowo Boże i sakramenty, znaki Bożej łaski, ustanowione przez Chrystusa i przekazane Kościołowi i jego pasterzom. Przez prawie 2000 lat istnienia Kościoła Chrystus za pośrednictwem pasterzy udziela nam Bożego życia, podtrzymuje i karmi wspólnotę swych uczniów, którymi wszyscy jesteśmy od momentu chrztu, i prowadzi nas do swego Królestwa. Przez słowo Boże, sakramenty i dar wspólnoty Kościoła jednoczy nas ze sobą.
Duch Święty udziela w Kościele wiernym licznych darów charyzmatycznych, które służą zbudowaniu wspólnoty i ubogacają życie kościelne. Należy jednak pamiętać, że korzystanie z tych darów może być owocne jedynie w łączności z pasterzami Kościoła, do których należy sąd o ich autentyczności i właściwym z nich korzystaniu. Przez wieki istnienia Kościoła Chrystusowego ta jedność ze Zbawicielem wyrażała się i nadal się wyraża w jedności wszystkich ochrzczonych, którym w imieniu Chrystusa przewodzą pasterze – biskupi i prezbiterzy. Jedność wiernych i pasterzy w Kościele, którego Głową jest Chrystus, zawsze wydawała piękne owoce wiary i miłości.
Uświadamiamy sobie, że na przestrzeni wieków życia Kościoła były i wciąż są obecne bolesne doświadczenia podziałów, niezgody i grzechów. Tak jak cieszymy się doświadczeniem wiary, miłości i jedności w życiu rodzin, osób zakonnych i duchownych, ruchów, wspólnot i stowarzyszeń kościelnych, tak zasmucające są pojawiające się podziały, niezgoda, godzenie w jedność wspólnoty Kościoła przez nieposłuszeństwo i szerzenie błędnej nauki.
W ostatnim czasie z niepokojem zauważamy na terenie diecezji łomżyńskiej grupy osób, których działalność i dążenia są niezgodne z Magisterium Kościoła i godzą w jedność naszego Kościoła diecezjalnego, stanowiąc ponadto znamiona działania sekciarskiego. Należą do nich rozpowszechniane niepotwierdzone przez Kościół tzw. objawienia prywatne oraz powstające inicjatywy i miejsca modlitw – bez zgody i błogosławieństwa Biskupa Łomżyńskiego – na terenie parafii Brańszczyk w miejscowości Turzyn, na terenie parafii pw. św. Franciszka z Asyżu w Ostrołęce związane z działalnością kapłanów Bractwa św. Piusa X, tzw. lefebrystów, na terenie parafii Osuchowa, a ostatnio również w Ostrożnem k. Zambrowa ze względu na pojawiające się tam osoby, niemające mandatu Kościoła. W tym miejscu przypominam również, że aprobaty Kościoła i biskupa miejsca nie posiada działalność modlitewna w miejscowości Czatachowa k. Częstochowy oraz w miejscowości Grzechynia na terenie archidiecezji krakowskiej, którą prowadzą kapłani będący w karach kościelnych nałożonych przez biskupów miejsca i potwierdzonych przez Stolicę Apostolską.
Zwodnicza i zasmucająca jest działalność kapłanów suspendowanych, tzn. znajdujących się w karach kościelnych, którzy trwają w uporczywym nieposłuszeństwie Kościołowi i swym przełożonym. Niestety działanie takich kapłanów uwidacznia się również na terenie naszej diecezji. Należy wiedzieć, że suspendowany kapłan, który trwa uporczywie w nieposłuszeństwie i wykonuje czynności kapłańskie, nie działa w imieniu Kościoła. Takiemu kapłanowi nie wolno głosić słowa Bożego, sprawować sakramentów i sakramentaliów. Suspendowany ksiądz udziela nieważnie rozgrzeszenia, zatem nie odpuszcza grzechów, natomiast sprawowana przez niego Msza święta, choć jest ważna, to pozostaje niegodziwa, czyli godzi w świętość sakramentu. Taki ksiądz uważa sprawowane sakramenty za swoją własność i, sprawując je, będąc w karach kościelnych, popełnia grzech ciężki oraz bierze za to odpowiedzialność przed Bogiem.
Wobec powyższego należy podkreślić, że wierni, którzy posiadają wiedzę o karach nałożonych przez Kościół na kapłana, a mimo wszystko uczestniczą w jego posłudze i o nią proszą, zaciągają na siebie ciężką winę moralną, gdyż biorą udział w tym, co stoi w sprzeczności z Kościołem i poważnie godzi w jego jedność.
Drodzy Bracia i Siostry! To, co napełnia nas smutkiem i bólem, należy przekuć w modlitwę. Biorąc przykład z Chrystusa, naszego Zbawiciela, który w Wieczerniku prosił Ojca za swoich uczniów, aby byli jedno (por. J 17, 11), zwracam się z prośbą o tę modlitwę do wszystkich diecezjan: rodzin, osób chorych i cierpiących, kapłanów, sióstr i braci zakonnych, członków ruchów, wspólnot i stowarzyszeń kościelnych działających na terenie naszej diecezji. Niech wspiera nas wstawiennictwo św. Jana Pawła II i jego modlitwa o jedność w Kościele:
Boże, Ojcze Pana naszego, Jezusa Chrystusa, jedynego Zbawiciela, dozwól, abyśmy uświadamiali sobie wielkie niebezpieczeństwa, w jakich pogrążają nas nieszczęsne podziały. Spraw, aby znikła wszelka nienawiść, wszelkie przesądy, wszystko, co może nam stawiać przeszkody na drodze do zjednoczenia i Bożej zgody. Jak jest tylko jedno Ciało i jeden Duch i jedna nadzieja, którą otrzymaliśmy, jak jest jeden Pan, jeden chrzest, jedna wiara, jeden Bóg i Ojciec wszystkich, tak też spraw, abyśmy mogli żyć zjednoczeni świętymi węzłami prawdy i pokoju, wiary i miłości i jedną myślą oraz jednym głosem mogli wychwalać Ciebie. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
+ Janusz Stepnowski
BISKUP ŁOMŻYŃSKI
W Katedrze łomżyńskiej w Uroczystość św. Kazimierza Królewicza, patrona białostockiej prowincji kościelnej, organiści i muzycy kościelni z naszej diecezji przeżywali Wielkopostny dzień skupienia. Rozpoczął się on od konferencji ascetycznej, która dotyczyła między innymi wyrażania piękna Bożego przez muzyków. O istocie tego zagadnienia mówił ks. dr Sławomir Bartnicki, teolog fundamentalny, proboszcz parafii p.w. Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Obierwi.
Mszy świętej przewodniczył biskup łomżyński Janusz Stepnowski, który wspomniał w swojej homilii o dzisiejszej uroczystości Głównego Patrona Prowincji:
–Święty Kazimierz urodził się w roku 1458. Pochodził z dość znanej ówczesnej Europie rodziny. Jego ojcem był też Kazimierz Jagiellończyk, a matką była Elizabeth z rodu Habsburgów.
Pasterz Kościoła łomżyńskiego odwołał się do słowa z Ewangelii, które jak mówił, przyszło z Jezusem Chrystusem:
–Miłość, która nie zna granic i której my, drodzy bracia i siostry mimo naszych starań i wysiłków, nigdy nie osiągniemy, bo to jest miłość samego Chrystusa. Miłość, która nie zna granic. Nie raz nasze miłości, między mężem a żoną mają pewne granice, a tu nie ma żadnych granic.
Biskup zwrócił się jeszcze do muzyków obecnych podczas Mszy świętych:
–Przez muzykę przybliżacie ludzi do Boga. Pomagacie ludziom w Liturgii przeżywać piękno tej Liturgii. Macie świadomość tego, że muzyka czy śpiew jest tylko pomocą do tego, aby człowiek odkrył Boga.
Kolejnym punktem spotkania był wykład na temat: "Dlaczego w praktyce liturgicznej organista sam nie harmonizuje? Blaski i cienie gotowych opracowań pieśni", który wygłosił pan dr hab. Witold Zalewski – profesor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, organista Katedry Wawelskiej w Krakowie, absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie oraz Akademii Muzycznej w Bydgoszczy.
W ramach święta Ofiarowania Pańskiego w Łomży miały miejsce centralne uroczystości diecezjalne. Spotkanie osób konsekrowanych odbyły się w Domu Wspólnoty Kapłańskiej i Katedrze łomżyńskiej.
O ofierze mówił w homilii Biskup Pomocniczy Diecezji Łomżyńskiej Tadeusz Bronakowski, który przewodniczył Mszy świętej:
Pan Jezus powołuje niektóre osoby, aby poszły Jego śladami w sposób bardziej radykalny, niż pozostali wierni. W ten sposób znają się one znakiem Chrystusa, który jest miłością, pokojem, przebaczeniem i radością. Przez ustawiczną modlitwę, milczenie, odłączenie od świata i gorliwą pokutę ukazują Chrystusa modlącego się w samotności i z Nim noszą w swoich sercach nasze troski i cierpienia.
Dzień Życia Konsekrowanego dla osób zakonnych jest okazją do odnowienia ślubów zakonnych, które składane były podczas profesji zakonnej.
3 grudnia 2023 roku w Kościele w Polsce rozpoczął się nowy rok duszpasterski oraz realizacja programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce na rok 2023/2024 pod hasłem „Uczestniczę we wspólnocie Kościoła”. Program ma pobudzić do refleksji nad własnym uczestnictwem we wspólnocie Kościoła oraz zainspirować do większego i pełniejszego zaangażowania. Komisja Duszpasterstwa KEP przygotowała materiały na ten czas: pięć zeszytów w wersji papierowej (teologiczno-pastoralny, homiletyczny, liturgiczny, katechetyczny i maryjny) oraz materiały dla rodzin w wersji elektronicznej.
Link do materiałów - https://duszpasterstwo.episkopat.pl/
Jego Ekscelencji Księdzu Biskupowi Januszowi Stepnowskiemu, Pasterzowi Kościoła Łomżyńskiego
z okazji święta patronalnego
jako wspólnota diecezjalna składamy serdeczne życzenia:
Bóg, który z miłością powołał Księdza Biskupa do posługi pasterskiej,
niech swą łaską błogosławieństwa
wspiera w codziennej posłudze głoszenia słowa Bożego, sprawowania sakramentów,
niesienia łaski i pokoju wspólnocie diecezjalnej oraz prowadzenia wiernych do zbawienia.
Maryja – Królowa Apostołów i Matka Pięknej Miłości,
niech będzie księdzu biskupowi pomocą i obroną.
STANOWISKO
RADY STAŁEJ KONFERENCJI EPISKOPATU POLSKI
WOBEC DZIAŁAŃ JANA PAWŁA II
ODNOSZĄCYCH SIĘ DO PRZESTĘPSTW SEKSUALNYCH WOBEC MAŁOLETNICH
W przestrzeni publicznej coraz częściej słyszymy pytania o postawę Jana Pawła II wobec dramatu wykorzystywania seksualnego osób małoletnich i bezbronnych przez duchownych, a także o sposób reagowania na tego rodzaju przestępstwa podczas jego pontyfikatu. Coraz głośniej stawiana jest teza, że Papież nie podchodził właściwie do tego rodzaju czynów i niewiele robił, aby ten problem rozwiązać, a nawet go ukrywał. Wydaje się, że panuje swego rodzaju moda na formułowanie tego typu opinii. Wpisuje się to w próby podważenia autorytetu Jana Pawła II, a nawet zakwestionowania jego świętości, potwierdzonej w procesie beatyfikacyjnym i kanonizacyjnym. W konsekwencji stanowi to usiłowanie pomniejszenia znaczenia tego wyjątkowego pontyfikatu dla Kościoła, świata, kultury i człowieka.
Medialny atak na św. Jana Pawła II i jego pontyfikat znajduje także swoją przyczynę w nastawieniu do jego nauczania, wyrażonego chociażby w takich encyklikach, jak Redemptor hominis czy Veritatis splendor, a także w głoszonej przez niego teologii ciała, co nie odpowiada współczesnym ideologiom propagującym hedonizm, relatywizm i nihilizm moralny.
W tej sytuacji uczciwe szukanie prawdy i dawanie jej świadectwa jest obowiązkiem każdego prawego sumienia. Spojrzenie na działania Jana Pawła II powinno uwzględniać kontekst historyczny i ówczesny stan wiedzy, a także uwarunkowania, w jakich on żył. Były one naznaczone przede wszystkim następstwami rewolucji kulturowej 1968 roku, odrzucającej obiektywne kryteria moralności i osobowej odpowiedzialności. Powszechnie głoszono, zwłaszcza w środowiskach uniwersyteckich Zachodu, że wszystko ma tę samą wartość i że, w konsekwencji, nie istnieje odtąd żadna różnica między dobrem i złem, prawdą i fałszem, pięknem i brzydotą. Obecnie pojawiają się nowe ideologie, które są spuścizną rewolucji 1968 roku. Podważają one chrześcijańską antropologię, której podstawową prawdą jest stworzenie człowieka przez Boga, jako kobietę i mężczyznę, na Jego obraz i podobieństwo. W sposób oczywisty walka z chrześcijańską wizją człowieka łączy się z próbami podważania wielkiego autorytetu, jakim na całym świecie cieszy się św. Jan Paweł II, który z ogromną mocą głosił tę wizję na wszystkich współczesnych mu areopagach.
Starając się zrozumieć podejście Jana Pawła II do problemu wykorzystywania seksualnego małoletnich, pragniemy pokazać konsekwentnie podejmowane przez niego działania.
1. Już w początkach pontyfikatu w wprowadzonym przez Jana Pawła II w 1983 roku nowym „Kodeksie Prawa Kanonicznego” jednoznacznie zobligowano przełożonych kościelnych do karania sprawiedliwą karą członków kleru, będących sprawcami wykorzystania seksualnego małoletnich, nie wyłączając wydalenia ich ze stanu duchownego.
W 1992 roku Jan Paweł II ogłosił „Katechizm Kościoła Katolickiego”, który w artykule 2389 stwierdza, że „nadużycia seksualne popełniane przez dorosłych na dzieciach lub młodzieży powierzonych ich opiece” są grzechem, będącym „jednocześnie gorszącym zamachem na integralność fizyczną i moralną młodych, którzy będą nosić jego piętno przez całe życie, oraz pogwałceniem odpowiedzialności wychowawczej”.
2. Prawdopodobnie pierwszy poważny sygnał o przestępstwach seksualnych popełnianych przez duchownych na szkodę osób małoletnich dotarł do Jana Pawła II z Kościoła w Stanach Zjednoczonych w 1985 roku za pośrednictwem nuncjusza apostolskiego w Waszyngtonie. Była to analiza dotycząca nieskuteczności dotychczasowych działań Kościoła w USA wobec sprawców wspomnianych przestępstw. O rzeczywistej skali tego zjawiska nie miano jednak wtedy pełnego wyobrażenia.
3. Podczas wizyty ad limina episkopatu USA w 1993 roku Jan Paweł II zauważył, że biskupi nie byli jednomyślni w stosowaniu prawa karnego w odniesieniu do przestępstw seksualnych popełnianych przez duchownych. Dominowała tendencja do minimalizowania znaczenia prawa karnego w życiu wspólnoty kościelnej, a istniejące narzędzia prawne często nie były stosowane. Nie uświadamiano sobie również tego, jak głębokie i szkodliwe dla psychiki ofiar mogą być skutki tych przestępstw. W tym samym bowiem czasie w skali światowej rosły w siłę ruchy domagające się legalizacji pedofilii.
Po tej wizycie w liście do biskupów amerykańskich Jan Paweł II napisał: „kanoniczne kary, które są przewidziane za niektóre przestępstwa i wyrażają społeczną dezaprobatę wobec zła, są w pełni uzasadnione. Pomagają one zachować wyraźne rozróżnienie między dobrem a złem, przyczyniają się do moralnego zachowania, a także tworzą właściwą świadomość wagi popełnionego zła”.
W drugiej części tego listu Jan Paweł II przestrzegał przed traktowaniem zła moralnego jako okazji do sensacji. „Zło rzeczywiście może być sensacyjne, ale sensacyjność wokół niego jest zawsze niebezpieczna dla moralności” – pisał. Możliwe, że ten sposób myślenia Papieża był pewną konsekwencją wynikającą z jego polskich bolesnych doświadczeń, gdy pod rządami komunistów mass media były niejako urzędowo wrogie wobec Kościoła i częstokroć pojawiające się w niej informacje były po prostu kłamstwami i oszczerstwami. Postawa nieufności i niedowierzania wobec pojawiających się zarzutów dotyczących duchownych była zatem w dużej mierze uzasadniona, tym bardziej że w systemie komunistycznym były one często sposobem dyskredytowania pozycji i działania Kościoła oraz okazją do werbowania współpracowników spośród duchowieństwa.
4. Wydaje się, że w okresie od połowy lat osiemdziesiątych do połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku skandal wykorzystania seksualnego rysował się dla Jana Pawła II głównie jako problem Kościoła w Stanach Zjednoczonych i w krajach anglosaskich. Dlatego w 1994 roku wydał on indult dla Kościoła w USA, którego celem było zapewnienie większej ochrony dzieci i młodzieży poprzez uzgodnienie przepisów kościelnych z prawem amerykańskim. Dokument ten podniósł wiek ochrony osób małoletnich z 16 do 18 lat i wydłużył okres przedawnienia przestępstw wykorzystania seksualnego małoletnich do 10 lat od ukończenia 18. roku życia przez osobę skrzywdzoną. Dwa lata później, w 1996 roku, Papież wydał podobny indult dla Kościoła w Irlandii, skąd również zaczęły napływać informacje o przestępstwach seksualnych popełnionych przez duchownych.
Świadomość Papieża dotycząca skali i skutków tych przestępstw wzrastała zatem wraz z upływem lat. Stawało się dla niego coraz bardziej jasne, że biskupi i wyżsi przełożeni zakonni nie podejmowali adekwatnych i przewidzianych prawem działań oraz że nie radzili sobie z ich stosowaniem.
5. Dlatego, pomimo posoborowych tendencji decentralizacyjnych, w 2001 roku Jan Paweł II wydał dokument Sacramentorum sanctitatis tutela dla całego Kościoła. Dziecko zostało w nim ukazane jako jeden z największych skarbów, który za wszelką cenę należy chronić. Krzywda wyrządzona dziecku w sferze seksualnej została uznana za jedno z najcięższych przestępstw kościelnych i zrównana z profanacją Najświętszego Sakramentu czy złamaniem tajemnicy spowiedzi. Aby uniknąć bagatelizowania tych przestępstw w ramach Kościołów lokalnych, Papież na mocy tego dokumentu ustanowił jurysdykcję Stolicy Apostolskiej nad wszystkimi przypadkami wykorzystania seksualnego małoletnich od momentu uprawdopodobnienia się przestępstwa i nakazał jego zgłoszenie do Kongregacji Nauki Wiary. Odtąd postępowania karne prowadzone w tych sprawach zostały zarezerwowane Stolicy Apostolskiej i po dzień dzisiejszy pozostają pod jej ścisłą kontrolą. Decyzja ta pokazała, że Jan Paweł II zdał sobie sprawę ze skali i globalnego charakteru kryzysu spowodowanego wykorzystaniem seksualnym dzieci i młodzieży. Ta zmiana w stosowaniu i egzekwowaniu prawa była prawdziwie bezprecedensowa. Z perspektywy czasu widać, że okazała się ona punktem przełomowym w walce Kościoła z przestępstwami seksualnymi we własnych szeregach. W ślad za tymi decyzjami Jana Pawła II Stolica Apostolska zobowiązała wszystkie Episkopaty do wprowadzenia szczegółowych norm postępowania w takich przypadkach, przy równoczesnym respektowaniu prawa świeckiego.
6. Przejawem wzrastającej świadomości Papieża było jego przemówienie do kardynałów amerykańskich w kwietniu 2002 roku podczas spotkania, które było bezpośrednim następstwem fali ujawnień przestępstw wobec dzieci i małoletnich dokonanych przez osoby duchowne, sprowokowanej przez serię artykułów zamieszczonych w dzienniku „Boston Globe”. Dokonując diagnozy kryzysu, Jan Paweł II wskazał na ból osób zranionych przestępstwem. Ofiary nadużyć oraz ich rodziny zapewnił o „swojej głębokiej solidarności i trosce”. Zaznaczył przy tym, że zmierzenie się z tymi bolesnymi skutkami musi odmienić Kościół i uczynić go bardziej świętym. Podkreślił też, że kto krzywdzi młodych, jest tej świętości zaprzeczeniem i że „w kapłaństwie i życiu zakonnym nie ma miejsca dla tych, którzy krzywdziliby małoletnich”. Za istotną część problemu uznał też fakt, że „wielu czuje się zranionych sposobem podejścia hierarchów do tych przestępstw” oraz ich „decyzjami, które w skutkach okazały się błędne”. Podana przez Papieża diagnoza kryzysu jest zatem jasna, a kierunek działań, które mają uzdrowić sytuację – jednoznaczny.
7. Z przedstawionych działań Jana Pawła II wobec ujawniającego się coraz wyraźniej kryzysu wyłania się obraz Pasterza, który odważnie i zdecydowanie pragnął się z nim zmierzyć, będąc równocześnie świadomy, że kryzys ten może zagrozić zdolności Kościoła do właściwego pełnienia jego misji w świecie. Papież doszedł do wniosku, że tylko „Kościół, stawiający czoła problemowi wykorzystywania z jasnością i determinacją” może również pomóc społeczeństwu przeciwstawić się pladze przestępstw seksualnych wobec małoletnich i bezbronnych. Widząc, że wobec tego problemu punktowe odpowiedzi nie są wystarczającym rozwiązaniem, w 2001 roku Papież podjął decydujący krok i zmienił prawo, które stało się narzędziem dla całego Kościoła. Tą zmianą uruchomił proces oczyszczania Kościoła, kontynuowany przez jego następców: papieży Benedykta XVI i Franciszka.
Usiłując dzisiaj zrozumieć ówczesną sytuację, trzeba też uwzględnić dominującą wtedy także w Kościele mentalność dyskrecji. Jeśli więc nawet podejmowano jakieś działania, to jednocześnie panował lęk i opór przed ich transparentnym komunikowaniem.
Ponadto lektura raportu Stolicy Apostolskiej dotyczącego byłego kard. Theodora McCarricka każe stawiać pytania o to, w jakim stopniu Jan Paweł II był rzetelnie informowany przez powołane do tego organy, a w jakim stopniu pewne decyzje były podejmowane bez jego wiedzy na innych szczeblach władzy, zgodnie z kompetencjami. W każdym razie raport nt. McCarrica nie pokazuje jakiegokolwiek „tuszowania” czy „zamiatania pod dywan” przez Jana Pawła II przestępstw seksualnych, których dopuścili się duchowni.
Próba zrozumienia postawy i działań świętego Jana Pawła II może być dla nas szansą na uświadomienie sobie, że działanie Boże przechodzi przez zwykłe – uwarunkowane kontekstem dziejowym i osobistą historią – człowieczeństwo. Jest także dla nas drogą do głębszego zrozumienia świętości, która polega na heroicznym przeżywaniu wiary, nadziei i miłości. Papież wielką wrażliwością otaczał każdego człowieka, o czym świadczy jego życie i nauczanie. Ogłoszenie przez Kościół świętości człowieka nie jest stwierdzeniem jego bezgrzeszności, a tym bardziej bezbłędności, lecz uznaniem świadectwa jego więzi z Chrystusem, mimo i na przekór ludzkim ograniczeniom i uwarunkowaniom.
Bezspornym faktem jest, że Jan Paweł II był papieżem, który zgodnie z nabywaną wiedzą podjął zdecydowaną walkę z przypadkami wykorzystywania seksualnego dzieci i małoletnich przez niektórych duchownych oraz wprowadził obowiązujące w całym Kościele normy rozliczania tego typu przestępstw, podkreślając, że w „stanie kapłańskim i życiu zakonnym nie ma miejsca dla tych, którzy krzywdziliby młodych”. Rozpoczął jakże ważny i kontynuowany do dziś proces oczyszczenia Kościoła w tej sferze.
Jasna Góra, 14 listopada 2022 roku